İstanbul eşsiz silüetiyle tanınan bir şehir. Güneş batarken iyice belirginleşen cami minareleri, denizin sularını yaran vapurlar ve Tarihi Yarımada’da heybetli bir şekilde sıralanmış yedi tane tepe… Hepsi İstanbul’a dair ve hepsi çok özel. Ama bu şehrin silüetine değer katan ve atlanmaması gereken başka bir detay daha var: İstanbul’daki kuleler!
Boğazın sessiz tanığı: Kız Kulesi
İstanbul’u eşsiz yapan en önemli detaylardan biri tarihi yapıların ardında gizlenmiş hikâyeler. Bu hikâyeler ki şehrin her noktasını özel kılıyor. Şimdi İstanbul’daki kuleleri keşfederken, şehrin en güzel yapılarından birine hikâyesini de yanımıza alıp konuk oluyoruz. İlk adresimiz Kız Kulesi!
Üsküdar’da Salacak sahilinin açıklarında, denizin ortasında tüm güzelliği ve yalnızlığıyla bekleyen Kız Kulesi oldukça köklü bir geçmişe sahip. Tarihi, MÖ 5. yüzyıla dayanan Kız Kulesi için Üsküdar’ın sembolü de diyebiliriz. 12. yüzyıla gelindiğinde Doğu Roma İmparatoru I. Manuel Komnenos tarafından savunma amaçlı yaptırılan Kız Kulesi, gümrük istasyonu, sürgün noktası, deniz feneri gibi işlevlerde tarih boyunca kullanılıyor. Hatta eski zamanlarda İstanbul Boğazı’ndan geçen gemilerden vergi alınan bir nokta olarak biliniyor. 1509 yılındaki depremle büyük hasar gören kule, onarılmış ancak 1721 yılında yanıyor. Sonraki yıllarda da çok kez tadilat ve tamirat gören Kız Kulesi, 2021 yılında tekrar restorasyona giriyor.
Kız Kulesi ve kıyı arasında gün boyu gidip gelen özel teknelerle kuleye ulaşmak mümkün. Karşı kıyıya göz kırpan kulenin hikâyesine dair pek çok efsane var. Bunlardan en meşhur olan kralın kızıyla ilgili hikâye. Bir falcı tarafından kızını bir yılan sokacağı ve öleceği söylenen kral, kızını korumak için bu kuleyi inşa ettiriyor. Kral, kızını buraya yerleştirdikten sonra kuleye gönderilen yiyecek sepetlerinin birinden yılan çıkıyor ve prensesi öldürüyor. Bu efsanenin yanı sıra Kız Kulesi ve hemen karşı kıyıda ona bakan Galata Kulesi’nin aşkı da şehirde bilinen hikâyelerden. Aralarından İstanbul Boğazı geçen iki kule, birbirine kavuşamayan ama hep birbirini özlemle izleyen iki âşık olarak nitelendiriliyor.
Romantik bir silüet: Galata Kulesi
İstanbul, tarihi kuleler ile bezenmiş özgün bir kent. Bu kulelerin içinde turist akınına uğrayan en meşhurlarından biri de tabii ki Galata Kulesi! İstanbul’un ve dünyanın en eski kuleleri içinde yer alan Galata Kulesi, Beyoğlu ilçesinden hem Kız Kulesi’ni hem de Tarihi Yarımada’yı mağrur şekilde selamlıyor.
İstanbul’un sembol yapılarından Galata Kulesi, çok eski zamanlara tanıklık etmiş tarihi bir figür. Bizans İmparatorluğu ile ittifak halinde olan Cenevizliler tarafından 1335-1349 yıllarında inşa edilen Galata Kulesi, farklı dönemlerde farklı amaçlarla kullanılıyor. Osmanlı İmparatorluğu’nun İstanbul’u fethiyle beraber levazım ambarı, yangın gözetleme kulesi ve savaş esirlerini tutma gibi görevler de üstlenen kule yıllar içinde birçok kez onarımdan geçiyor.
1509 yılında büyük bir deprem, 1831 yılında ise büyük bir yangın geçiren Galata Kulesi, mimari açıdan bazı değişimlere uğruyor. 1965-1967 yıllarındaki restorasyon çalışmalarıyla turistik bir yapı haline getirilen Galata Kulesi, 2013 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne dâhil ediliyor.
Galata’nın her ara sokağından külah şeklindeki çatısı, kemerli pencereleri ve tuğla örgüleriyle sizi karşılayan kuleyle ilgili halk arasında elbette birçok efsane dolaşıyor. Bunlardan en meşhur olanı tabii ki Hezarfen Ahmet Çelebi’nin Galata Kulesi’nin Kız Kulesi’ne yazdığı mektupları uçarak iletme hikâyesi! Efsaneye göre tahta kanatlar takarak uçma denemesi gerçekleştiren Hezarfen Ahmet Çelebi, karşı kıyıdaki Üsküdar’a ulaşıp Galata’nın Kız Kulesi’ne yazdığı aşk mektuplarını da beraberinde götürüyor. Ancak rüzgârla beraber mektuplar Hezarfen Ahmet Çelebi’nin elinden boğazın sularına düşüyor. Galata Kulesi, mektuplarını sevdiğine iletememiş olsa bile Kız Kulesi, kendisine duyulan aşkı anlamış oluyor.
Kuleyle ilgili dilden dile dolaşan bir başka efsane ise şu; Galata Kulesi’nin tepesine ilk defa kiminle beraber çıkarsan onunla evlenirsin! Bu inanışa göre kuleyle beraber çıkacak olan çiftin kaderinde kavuşamamak varsa kuleye çıkarken de mutlaka karşılarına bir engel çıkarmış. Biz anlatalım da, inanıp inanmamak size kalsın!
Hava tahminlerinin merkezi: Beyazıt Kulesi
İstanbul’daki kuleleri keşfetmeye devam ediyoruz! Yeni adresimiz ise İstanbul’un Fatih ilçesinde bulunan Beyazıt Kulesi. 1749 yılında Beyazıt semtinde ahşap olarak inşa edilen Beyazıt Kulesi, şehirde sık sık meydana gelen yangınları gözetlemek ve haber vermek görevini üstleniyor.
Başından birkaç kez yangın geçen kulenin Beyazıt Meydanı’na bakan bölümünde II. Mahmud tuğralı bir kitabe yer alıyor. Beyazıt Kulesi’nin bir diğer önemi ise İstanbullulara uzun süre ertesi gün havanının nasıl olacağını bildirmesi. Kulenin mavi renkte aydınlatılması ertesi gün havanın açık olacağını, yeşil renk yağmurlu havayı, sarı renk sisi ve kırmızı ise havanın karlı olacağını ifade ederdi.
Surların kesişimi: Mermer Kule
Deniz ve kara surlarının kesişim noktasında yer alan Mermer Kule, İstanbul kulelerinin en eskilerinden. Merkezi bir avlu ve mermer bloklardan dört katlı bir şekilde inşa edilen kulenin tarih boyunca farklı amaçlarla kullanıldığı düşünülüyor.
Kulede yer alan mazgallar, surlar ve rampalar askeri amaçlı kullanıldığını işaret ederken sonradan iç kısmına eklenen sarnıçlar ve çeşitli mimari detaylar konut olarak da kullanıldığını düşündürüyor.
Büyüleyen mimari: Dolmabahçe Saat Kulesi
Sırada İstanbul’un en görkemli kulelerinden olan Dolmabahçe Saat Kulesi var! Bezmialem Valide Sultan Camii ile Dolmabahçe Sarayı Saltanat Kapısı arasında yer alan saat kulesi, 1890-1895 yılları arasında II. Abdülhamid tarafından inşa ettiriliyor. O tarihten bu yana İstanbul’daki kuleler içinde şık mimarisiyle göz dolduran yapı, sarayı ziyarete gelen herkesin ilgisini çekiyor.
Mimar Sarkis Balyan tarafından neo-barok ve Ampir tarzda yapılan kule, 27 metre yüksekliğe sahip. Muhteşem mimari detaylarıyla İstanbul’un Beşiktaş ilçesini kucaklayan yapı, tüm misafirperverliğiyle saraya gelen misafirleri karşılıyor.
Beşiktaş’ın kalbinde: Yıldız Saat Kulesi
İstanbul’daki kuleleri keşfederken son durağımızda, Yıldız Saat Kulesi’ndeyiz. İstanbul Beşiktaş’taki Yıldız Sarayı’na ait olan saat kulesi, Yıldız Camii avlusunun güneybatısında yer alıyor. Oryantalist bir mimariye sahip kulenin dış cephesinde yazıt ve barometre de bulunuyor. Muhteşem mimarisiyle göz dolduran Yıldız Saat Kulesi, gören herkesi kendine hayran bırakıyor.
